Líklega hefur enginn maður haft jafnmikil áhrif á ítölsk vín á tuttugustu öldinni og Piero Antinori markgreifi er tók við stjórn fjölskyldufyrirtækisins árið 1966, þá 28 ára að aldri. Antinori-fjölskyldan er svo sem enginn nýgræðingur í víngerð. Hún hefur ræktað vín óslitið í sex aldir í Toskana og Umbríu og verið ein mikilvægasta vínfjölskylda Toskana um aldabil. Það var hins vegar Piero Antinori sem gerði fyrirtækið að alþjóðlegu stórveldi á sviði vínframleiðslu.
Árið 1970 ákvað Antinori, fyrstur toskanskra vínframleiðenda, að framleiða einnar ekru Chianti Classico-vín. Fyrir valinu varð ekran Tignanello, skammt frá heimili fjölskyldunnar í Santa Cristina. Tignanello varð fljótlega brautryðjandi vín í Toskana en aðeins ári síðar, árið 1971, var hætt að merkja vínið sem Chianti Classico og árið 1975 hætti Antinori að nota hvítar þrúgur í það og bætir þess í stað við Cabernet Sauvignon og lætur vínið þroskast á litlum eikartunnum. Þetta olli því að enda þótt Tignanello hafi frá upphafi skipað sér í hóp bestu og eftirsóttustu vína héraðsins flokkaðist það í lægsta flokk ítölsku vínlöggjafarinnar, vino di tavola. Árið 1978 fylgir annað ofurvín, Solaia, í þetta sinn með Cabernet Sauvignon í aðalhlutverki. Að auki sá Antinori framan af um markaðssetningu á Sassicaia, einu þekktasta víni Ítalíu, sem framleitt er af frænda hans í Bolgheri, við Miðjarðarhafsströnd Toskana. Þar hóf bróðir Piero Antinori, Ludovico, einnig ræktun á víninu Ornellaia, sem rétt eins og Tignanello, Solaia og Sassicaia nýtur meiri virðingar en flest hin hefðbundnu vín héraðsins.
Bolgheri er með athyglisverðustu ræktunarsvæðum Toskana og það vínsvæði Ítalíu þar sem bestur árangur hefur náðst með frönsku Bordeaux-þrúgurnar. Árið 1990 framleiddi Antinori þar vín í Bordeaux-stíl í fyrsta skipti undir nafninu Guado al Tasso. Það var framan af blanda af Cabernet og Merlot en frá og með árinu 1997 var einnig bætt við litlu hlutfalli af þrúgunni Syrah, sem Antinori segist binda töluverðar vonir við í Toskana og útilokar ekki að menn eigi eftir að sjá meira af frá þeim slóðum. Þá hefur hann í Bolgheri hafið framleiðslu á hvítvíni úr þrúgunni Vermentilo, sem er farin að skila athyglisverðum árangri.
Langt er síðan að vínframleiðsla Antinori hætti að vera bundin við Toskana einvörðungu. Á níunda áratugnum keypti hann lítið en virt framleiðslufyrirtæki í Piedmont er heitir Prunotto og á síðustu árum hefur hann fjárfest mikið í vínrækt í Púglíu, syðst á Ítalíu. Þá hefur hann keypt vínfyrirtækið Atlas Peak í Napa-dalnum í Kaliforníu, þar sem m.a. hafa verið gerðar athyglisverðar tilraunir með ræktun á Sangiovese-þrúgunni. Nú síðast hefur hann svo í samvinnu við Château St. Michelle í Washington-ríki unnið að þróun vínsins Col Solare.
Kjarni starfseminnar er þó eftir sem áður í Toskana og þar hafa fjárfestingarnar einnig verið miklar. Í tilefni af 600 ára vínframleiðsluafmæli fjölskyldunnar árið 1985 keypti Antinori vínbúgarðinn Peppoli í Chianti Classico og tveimur árum síðar festi hann kaup á elleftu aldar klaustrinu Badia a Passignano, stórfenglegri eign, steinsnar frá Santa Cristina. Í kjöllurum klaustursins eru bestu vín Antinoris látin eldast á tunnum áður en þau eru sett á flöskur. Einnig má nefna kaupin á Pian delle Vigne í Montalcino í suðurhluta Toskana og kaupleigu á landi í Monteloro í nágrenni Flórens, þar sem lögð er áhersla á framleiðslu hvítvína. Hefur þetta allt leitt til töluverðrar þróunar á stíl grunnvína fyrirtækisins. Þannig hefur Santa Cristina orðið stærri og rismeiri með auknu vægi Montalcino-vína og Merlot í blöndunni og það sama má segja um einfaldasta Chianti Classico-vín fyrirtækisins, Villa Antinori, sem nú er látið þroskast á þriggja ára gömlum eikartunnum í stað stærri áma áður.
„Ítalir eru að verða áhugasamari um vín,“ segir Piero Antinori er hann býður upp á Vermentino frá Bolgheri við upphaf málsverðar í Palazzo Antinori, höll fjölskyldunnar við Piazza Antinori í miðborg Flórens. „Ítölsk hvítvín eru orðin betri en þau voru. Það má ekki síst þakka þróun í víngerðartækninni. Hvítvín hafa einnig löngum byggst að miklu leyti á þrúgunni Trebbiano, sem er ekki mjög áhugaverð. Ítölsk hvítvín voru því gjarnan keimlík og skorti persónuleika. Auðvitað hafa verið til undantekningar á þessu og karaktermikil vín leynst innanum.“
Antinori-fjölskyldan hefur vissulega lagt sitt af mörkum til að svo megi verða. Árið 1940 festi faðir Pieros, Niccolo Antinori, kaup á fjórtándu aldar búgarðinum Castello della Sala, rétt norður af Orvieto í Umbríu. Hann hóf endurnýjun á kastalanum sjálfum, sem var þá í mikilli niðurníðslu, og hóf að gróðursetja nýjan vínvið. Frá þessum búgarði koma enn í dag bestu hvítvín Antinoris, Orvieto-vínið Castello della Sala, Chardonnay-vínið Cervaro della Sala og sætvínið Muffato della Sala.
Nú hefur Vermentino-vínið bæst í þennan hóp og bindur Antinori miklar vonir við það. „Vermentino-þrúgan hefur ávallt verið ræktuð á afmörkuðu svæði er afmarkast af Korsíku, Sardiníu og strönd Lígúríu og Toskana. Þrúguna má einnig finna í suðurhluta Frakklands og á Spáni. Það verður hins vegar að láta hana ná það miklum þroska að hún skipti um lit, úr grænu í bleikt, til að vín úr henni verði athyglisverð. Ef uppskeran á sér stað áður en litbreytingin verður þá verður vínið í ætt við Trebbiano,“ segir Antinori.
Þessi helsti sendiherra ítalskra vína um allan heim segir fulla ástæðu til bjartsýni, þótt ærin verkefni séu framundan. „Helsta verkefni ítalskrar vínræktar næsta áratuginn er að breyta áherslu vínræktarinnar frá magni yfir í gæði. Þótt miklar framfarir hafi átt sér stað þá er meirihluti ítalskra vína enn fastur í meðalmennskunni. Það er ekki vegna þess að ekki sé hægt að framleiða betri vín heldur vegna þess að vínekrur hafa verið ræktaðar samkvæmt ákveðnu munstri um aldabil og það kostar bæði tíma og peninga að breyta því munstri. Það verðum við hins vegar að gera á næstu tíu árum.“
Þetta á ekki síst við um suðurhluta Ítalíu að hans mati, en vín þaðan hafa lengi vel verið fyrst og fremst notuð í ýmsar blöndur, t.d. vermút. Antinori bendir á að það hafi fyrir löngu verið sannað að hægt sé að framleiða gæðavín á suðlægum slóðum og því hafi menn ekki lengur neina afsökun fyrir því að framleiða slæm vín. Það sé í raun lífsspursmál fyrir ítalska vínrækt að breyta þessu. Enginn markaður sé lengur til fyrir ómerkileg vín og fjölmörg lönd um allan heim framleiði nú góð vín á lágu verði. Ítalir verði því að leggja áherslu á gæðin í framtíðinni. Antinori hefur sjálfur fjárfest mikið í Púglíu á síðustu árum og segist hann telja það hérað kjörið til að hefja þessa þróun. „Púglía er hérað sem er kjörið til að keppa við Nýja heiminn og raunar má segja um jafnt Púglíu sem Sikiley að þar eru gífurlegir möguleikar á framleiðslu gæðavína.
Ég lít framtíðina björtum augum vegna þeirrar nýju kynslóðar, sem nú er að taka við í vínræktinni. Fulltrúar þessarar nýju kynslóðar eru ekki einungis að gera sömu hluti og feður þeirra og afar. Stundum verður að breyta til.“
Stöðnun hefur aldrei verið einkenni Antinori og hann hefur ávallt verið í fremstu röð frumkvöðla. Segir hann að menn spyrji sig stundum hvort fjölskylda sem hafi verið í vínrækt í rúmar sex aldir eigi nokkuð eftir ólært. Hin uppsafnaða reynsla geti hins vegar verið fjötur um fót ekki síður en kostur. Samstarfið við bandarísk vínfyrirtæki í Kaliforníu og Washington hafi því verið mjög áhugavert, ekki síst hin gagnkvæmu þekkingarskipti sem í því felast. Það sem rótgróin vínræktarsvæði á borð við Ítalíu hafi fyrst og fremst fram að færa sé djúpstæð þekking á sjálfri vínræktinni á vínekrunum. Það sem hafi verið hvað lærdómsríkast fyrir hann sé hin opna og óhefta afstaða til vínframleiðslu. „Meginmarkmiðið í huga þeirra er að uppgötva nýja hluti og framleiða betri vín. Bandaríkjamennirnir eru ferskari en við. Það er mikill kostur.“
Hann telur ljóst að Nýi heimurinn verði helsti keppinautur Ítalíu í framtíðinni. Þar séu engin höft á vínframleiðslunni og einingarnar oft sterkari en á gömlu vínræktarsvæðunum í Evrópu. Í Ástralíu standi fjórar til fimm samsteypur á bak við stærstan hluta vínframleiðslunnar. Á Ítalíu eigi vínræktandi hins vegar einungis einn hektara lands að meðaltali. Vísindarannsóknir séu einnig öflugri í Nýja heiminum og mun meira fjármagni varið til rannsókna. Þótt Ástralía framleiði einungis lítið brot allra vína í heiminum komi um fimmtungur allra rannsókna á sviði víns frá áströlskum háskólum.
„Það kerfi að nefna vínin eftir þrúgum er einnig einfalt og auðskiljanlegt fyrir neytendur. Evrópsku hefðirnar eru flóknar gagnvart neytandanum. Á hinn bóginn verður að líta á að samkeppni er holl og hvatning til að gera betur. Án samkeppni verða engar framfarir.“
Einn helsti styrkur Ítalíu eru hinar innlendu þrúgur. Antinori segir aðspurður um hvaða þrúgur hann telji að verði ríkjandi í framtíðinni að vissulega muni Cabernet og Chardonnay-vínin halda velli enda sé um afbragðsvín að ræða. Í framtíðinni verði hins vegar fleiri af bestu vínum Ítalíu framleidd úr innlendum þrúgum. Menn séu enn rétt að byrja að uppgötva möguleika ýmissa þrúgna þegar þær eru ræktaðar með nútímalegum hætti og fái að njóta sín. Auk Sangiovese myndi hann veðja á Barbera frá Piedmont og Aglianico frá suðurhluta Ítalíu auk Nero d’Amaro frá Sikiley. Vínrisar framtíðarinnar gætu vel komið frá þeim þrúgum.
En þótt suðrið heilli vegna þeirra miklu framfara sem þar eiga sér stað leikur lítill vafi á því að Toskana verði áfram meginuppspretta ítalskra gæðavína. „Ég er Flórensbúi en Toskana heldur ávallt áfram að koma mér á óvart. Ég er alltaf að uppgötva eitthvað nýtt,“ segir Antinori. „Frá Toskana koma söguleg vín á borð við Chianti Classico og Brunello. Þar má hins vegar einnig finna hliðarsvæði sem eru allrar athygli verð. Ég vil nefna suðurhluta Bolgheri og Cortona, sem nýlega fékk sína eigin DOC-skilgreiningu. Á milli Cortona og Miðjarðarhafsins er svo Pitiliano, eina hvíta DOC-svæði Toskana. Þetta er stórfenglega fallegur hluti Toskana, sem fáir hafa enn uppgötvað, með mikla möguleika á sviði vínræktar. Við erum enn að finna ný svæði í Toskana og ég held að við séum rétt að byrja að uppgötva möguleika héraðsins.“
Hvað Súper-Toskana-vínin varðar segist Antinori telja að þau muni smám saman falla inn í DOC-kerfið. Sassicaia sé þegar orðið að DOC-víni (Bolgheri) og líklega verði reynt að finna einhvers konar skilgreiningu sem geri kleift að ná öðrum stórvínum héraðsins inn í kerfið.
Antinori á þrjár dætur og segir hann að það hafi á níunda áratugnum orðið til þess að hann seldi hlut í fyrirtækinu til breska bruggrisans Whitbread. „Ég vissi ekki hvað framtíðin bar í skauti sér fyrir fyrirtækið og ákvað því að fá erlendan samstarfsaðila.“ Tengslin við hið fjársterka fyrirtæki Whitbread auðvelduðu þá miklu útþenslu og þær gífurlegu fjárfestingar og kaup á búgörðum, sem Antinori stóð í.
Þegar honum varð ljóst að dæturnar voru áhugasamar um fyrirtækið og staðráðnar í að starfa að framgangi þess tók hann afdrifaríka ákvörðun. Árið 1991 keypti hann Whitbread út úr fyrirtækinu. „Fjölskyldufyrirtæki eru hentugasta formið fyrir framleiðslu gæðavína ef menn hafa efni á því,“ segir Antinori. „Hluthafar vilja sjá hagnaðartölur og árangur á þriggja mánaða fresti. Það er í algjörri andstöðu við framleiðslu gæðavína. Það er ekki hægt að fara auðveldu leiðina og menn verða að vera þolinmóðir. Tökum dæmi af nýrri ekru í Brunello-héraði. Hún fer ekki að skila tekjum fyrr en 8–10 árum eftir að vínviðurinn er gróðursettur. Það verður því að horfa til langs tíma og því hentar fjölskylduformið að mínu mati best. Það krefst hins vegar þess að allir stefni að sama markmiði. Jafnvel í fjölskyldufyrirtækjum eru oft ættingjar sem koma ekki nálægt rekstrinum en krefjast ákveðinna tekna af eignarhlut sínum.“
Það er löngu orðið ljóst að áhyggjur Pieros af dætrunum voru óþarfar. Sú elsta, Albiera, sér um rekstur vínfyrirtækisins Prunottos í Piedmont, Allegra stjórnar þremur Cantinetta-veitingastöðum fjölskyldunnar og Alessia hefur nýlega lokið námi í víngerð. Ekki er langt síðan að sjaldgæft var að sjá konur í forystuhlutverki í ítalskri vínrækt en nú mynda þær með sér öflug samtök, Donne dei Vini, sem hundruð kvenna eiga aðild að.
